Na osi przemian – 80 lat istnienia Węglozbytu
Świt przemysłowego dziedzictwa
W cieniu dopiero co zakończonej wojny, gdy Polska podnosiła się z ruin, powołano do życia państwowe przedsiębiorstwo, którego zadaniem było nie tylko rozniecić ogień w kotłach i silnikach, ale również tchnąć nadzieję w przyszłość. Za sprawą węgla – energetycznego serca Polski – kraj odzyskał rytm odbudowy. Czarne złoto zasilało huty, elektrownie i domy, stając się symbolem trwałości, siły i odradzającej się gospodarki.
20 lutego 1945 r. w Katowicach powołano „Centralę Węglową” – instytucję państwową, odpowiedzialną za dystrybucję węgla w całym kraju. Pierwszy pociąg z węglem ze Śląska do Warszawy wyruszył już w lutym 1945 r. W 1945 r. istniała sieć 719 składów opału, zarówno prywatnych, jak i spółdzielczych.
Już wkrótce, 1 maja tegoż roku, zmianie ulega nazwa, precyzująca zakres działań: „Centrala Zbytu Produktów Przemysłu Węglowego”. Cztery lata później, 1 października 1949 przedsiębiorstwo mianowane jest „Centralą Zbytu Węgla”. W 1949 r. wyeliminowano zupełnie sektor prywatny, handel węglem odbywał się od teraz przez aparat państwowy i spółdzielczy.
W 1949 r. z Centrali zostaje wyodrębnione Biuro Handlu Zagranicznego, które wkrótce zostanie przekształcone w Centralę Handlu Zagranicznego „Węglokoks”.
Wchodząc w drugą połowę XX wieku, Centrala buduje zaplecze analityczne i rozliczeniowe. 1 stycznia 1951 r. powstaje Centralne Biuro Rozliczeń Przemysłu Węglowego – zalążek przyszłego Centralnego Ośrodka Informatyki Górnictwa (COIG).
Serce dystrybucji – Składowisko Węgla w Ostrowie Wielkopolskim
W celu zapewnienia płynności dostaw do odbiorców, jak również w celu zagwarantowania ciągłości pracy strategicznych zasobów rezerw państwowych węgla, na skutek prężnego i dynamicznego rozwoju, w latach 60-tych XX w. podjęto decyzję o budowie dużych składowisk buforowych węgla kamiennego. Centrala Zbytu Węgla uruchomiła wówczas dwa składowiska węgla – w Elblągu i w Ostrowie Wielkopolskim. To ostatnie, funkcjonujące w strukturach Centrali Zbytu Węgla „Węglozbyt” S.A., do chwili obecnej świadczy usługi przechowywania towarów masowych i sprzedaży węgla.
Dogodnie zlokalizowane Składowisko w Ostrowie Wielkopolskim o powierzchni 42 ha jest obecnie jednym z największych w Europie – może pomieścić aż 1,7 mln ton węgla. Wyposażone jest w specjalistyczny sprzęt do wyładunku i załadunku węgla, a także do jego mieszania. Jest w pełni przystosowane do przechowywania, przeładunku oraz dystrybucji towarów sypkich i ładunków ponadgabarytowych, zarówno na rynek krajowy, jak i w tranzycie.
Czas przemiany ustrojowej
Wraz z nadejściem lat 90. i gospodarczych przemian, Centrala Zbytu Węgla weszła w nowy etap swojej historii – 4 czerwca 1993 r. przekształcono ją w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa. Przekształcenie zostało dokonane na mocy ustawy z dnia 5 lutego 1993 roku o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki Państwa oraz Zarządzenia nr 141/org/93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 2 czerwca 1993 roku.
Był to moment przełomowy – udało się zachować ciągłość działalności, zachowując wartości w nowej rzeczywistości ustrojowej i gospodarczej.
1 lipca 1993 r. Centrala Zbytu Węgla „Węglozbyt” S.A. została oficjalnie wpisana do Rejestru Handlowego (nr RHB 9757) prowadzonego przez Sąd Rejonowy w Katowicach – akt ten stanowił formalne otwarcie nowego rozdziału działalności Spółki, opartego na zasadach konkurencyjnej gospodarki rynkowej.
Wejście w XXI wiek
8 listopada 2001 r. Spółka zostaje wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000059625. Akt ten przypieczętowuje ugruntowaną pozycję Spółki jako nowoczesnego, w pełni przekształconego podmiotu gospodarczego – gotowego na wyzwania nowej epoki.
Począwszy od 9 września 2004 r., Centrala wchodzi w nowy cykl zmian właścicielskich. Najpierw 70000 sztuk akcji imiennych serii A Centrali Zbytu Węgla „Węglozbyt” S.A. przechodzi na rzecz Kompanii Węglowej S.A. Potem, w marcu 2012 r., następuje kolejny transfer – tym razem do Węglokoks S.A. I wreszcie, 29 maja 2015 r. pakiet akcji trafia do Węglokoks Kraj Sp. z o.o.
1 czerwca 2023 r. – Centrala Zbytu Węgla „Węglozbyt” S.A., kontynuując swoją wieloletnią misję, staje się częścią grupy kapitałowej Węglokoks Kraj, umacniając swoją pozycję na rynku i otwierając nowy rozdział w historii Spółki.
